Κροατία

I

Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Κροατίας

Έκταση: 56.542 τ. χλμ.

Πληθυσμός: 4.535.054 (2001)

Πρωτεύουσα: Ζάγκρεμπ (691.724 κάτ. το 2001)Κράτος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στη Βαλκανική χερσόνησο. Συνορεύει στα ΝΑ με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο, στα Α με τη Σερβία, στα ΒΑ με την Ουγγαρία και στα ΒΔ με τη Σλοβενία.Η Κ. είναι ανεξάρτητο κράτος από το 1991. Μέχρι τότε ανήκε στην Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Το νέο κράτος περιλαμβάνει τις ιστορικές περιοχές της Δαλματίας, της Ιστρίας και της Σλαβονίας.Η Κ. είναι ενιαίο κράτος και διαιρείται διοικητικά σε είκοσι κομητείες και στον αυτόνομο δήμο της πρωτεύουσας. Οι είκοσι κομητείες είναι οι εξής (σε παρένθεση η πρωτεύουσα και ο πληθυσμός των κομητειών σύμφωνα με την απογραφή του 2001): Μπιελοβάρσκο-Μπιλογκόρσκα (Bjelovarsko-Bilogorska, Μπιέλοβαρ, 134.864), Μπρόντσκο-Ποσάβσκα (Brodsko-Posavska, Σλαβόνσκι Μπροντ, 179.181), Ντουμπροβάκο-Νερετβάνσκα (Dubrovacko-Neretvanska, Ντουμπρόβνικ, 125.033), Ιστάρσκα (Istarska, Παζίν, 210.026), Καρλοβάτσκα (Karlovacka, Κάρλοβατς, 146.340), Κοπρίβνιτσκο-Κριζεβάτσκα (Koprivnicko-Krizevacka, Κοπρίβνιτσα, 126.539), Κραπίνσκο-Ζαγκόρσκα (Krapinsko-Zagorska, Κράπινα, 144.928), Λίτσκο-Σένισκα (Licko-Senjska, Γκόσπιτς, 53.899), Μεντιμούρσκα (Medimurska, Τσάκοβετς, 121.544), Οσιέτσκο-Μπαρανίσκα (Osjecko-Baranjska, Όσιγεκ, 341.180), Ποζέσκο-Σλαβόνσακ (Pozesko-Slavonska, Ποζέγκα, 86.644), Πριμόρσκο-Γκοράνσκα (Primorsko-Goranska, Ριέκα, 315.761), Σιμπένσκο-Κνίνσκα (Sibensko-Kninska, Σιμπένικ, 116.159), Σισάτσκο-Μοσλαβάτσκα (Sisacko-Moslavacka, Σίσακ, 188.961), Σπλίτσκο-Νταλματίνσκα (Splitsko-Dalmatinska, Σπλιτ, 467.899), Βαραζντίνσκα (Varazdinska, Βαραζντίν, 187.628), Βιροβίτιτσκο-Ποντράβσκα (Viroviticko-Podravska, Βιροβίτιτσα, 95.059), Βουκοβάρσκο-Σριέμσκα (Vukovarsko-Srijemska, Βούκοβαρ, 203.228), Ζαντάρσκα (Zadarska, Ζαντάρ, 165.593), Ζαγκρεμπάτσκα (Zagrebacka, Ζάγκρεμπ, 314.887)· τέλος, αυτόνομο δήμο αποτελεί το Ζάγκρεμπ (Zagreb, Ζάγκρεμπ, 809.701).Επίσημη γλώσσα της χώρας είναι η κοινώς αποκαλούμενη κροατική, που αποτελεί τη δυτική εκδοχή της σερβοκροατικής (κροατοσερβικής για τους Κροάτες). Μετά την απόσπαση της χώρας από τη Γιουγκοσλαβία οι Κροάτες προσπάθησαν να διαφοροποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη δική τους γλώσσα από τη σερβική εκδοχή της, καταργώντας τις λέξεις που είχαν χρήση κυρίως στη σερβική πλευρά και ανακαλώντας αρχαϊκές λέξεις που συνδέονται περισσότερο με την κροατική γλωσσική ιστορία. Επίσης, οι αρχές αποκήρυξαν τη συμφωνία του Νόβι Σαντ (1954), σύμφωνα με την οποία η σερβοκροατική αναγνωριζόταν ως ενιαία γλώσσα που γράφεται με δύο διαφορετικά αλφάβητα (λατινικό από τους Κροάτες και κυριλλικό από τους Σέρβους). Η χρήση των δύο αλφαβήτων έχει ιστορική σχέση, σε μεγάλο βαθμό, με τα διαφορετικά θρησκευτικά δόγματα που ακολουθούν οι καθολικοί Κροάτες και οι ορθόδοξοι Σέρβοι.

Το 78,1% του πληθυσμού της χώρας είναι Κροάτες, το 12,2% Σέρβοι, ενώ υπάρχουν επίσης μειονότητες Βοσνίων (0,9%), Ούγγρων (0,5%), Σλοβένων (0,5%), Αλβανών (0,3%), Μαυροβούνιων (0,3%), Τσιγγάνων (0,2%) και άλλων εθνοτήτων (6,6%), σύμφωνα με στοιχεία της απογραφής του 1991.Το σύνταγμα της νέας χώρας ψηφίστηκε το 1990 και τέθηκε σε ισχύ το 1991. Αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος της δημοκρατίας, ο οποίος εκλέγεται απευθείας από τον λαό για πενταετή θητεία. Η εκτελεστική εξουσία ανήκει στον πρόεδρο, ο οποίος διορίζει τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από την εθνοσυνέλευση (Sabor), τα μέλη της οποίας δεν πρέπει να είναι λιγότερα από 100 και περισσότερα από 160. Η τρέχουσα βουλή αποτελείται από 151 βουλευτές. Μέχρι το 2001 λειτουργούσε παράλληλα και η Βουλή των Κοινοτήτων, με τρεις εκπροσώπους από κάθε δήμο και με αποκλειστικά συμβουλευτικές αρμοδιότητες (πρόταση νόμου ή αίτημα για πρόταση νόμου). Τα μέλη της εθνοσυνέλευσης εκλέγονται με καθολική, μυστική ψηφοφορία για 4 χρόνια με ένα μεικτό (αναλογικό και πλειοψηφικό) εκλογικό σύστημα.Τα σημαντικότερα κόμματα του κροατικού κοινοβουλίου είναι η συμμαχία Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και Κροατικού Σοσιαλφιλελεύθερου Κόμματος (SDP-HSLS), η Κροατική Δημοκρατική Ένωση (HDZ) και η Αντιπολίτευση των Τεσσάρων (HSS, LS, HSS, IDS). Πρόεδρος της χώρας από τον Φεβρουάριο του 2000 είναι ο Στίπε Μέσιτς και πρωθυπουργός ο Ίβιτσα Ράτσαν.Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης εξασφαλίζεται από το σύνταγμα. Υπάρχει δικαστικό συμβούλιο, τα μέλη του οποίου επιλέγονται από την εθνοσυνέλευση μεταξύ των επιφανών προσωπικοτήτων του νομικού κόσμου της χώρας. Το ανώτατο δικαστήριο αποτελείται από 15 δικαστές, οι οποίοι εκλέγονται για 8 χρόνια ύστερα από πρόταση της βουλής. Υπάρχει επίσης συνταγματικό δικαστήριο με 11 δικαστές, οι οποίοι ορίζονται όπως και οι δικαστές του ανώτατου δικαστηρίουΟι περισσότεροι κάτοικοι της K. είναι Pωμαιοκαθολικοί (76,5% σύμφωνα με στοιχεία του 1991). Η εκκλησία της Κ. αποτελείται από 4 αρχιεπισκοπές και 8 επισκοπές. Ο αρχιεπίσκοπος του Ζάγκρεμπ είναι ο πρώτος τη τάξει, ενώ ο αρχιεπίσκοπος του Ζαντάρ υπάγεται απευθείας στον πάπα. Λειτουργεί επίσης η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, της οποίας οι πιστοί ανέρχονται σε ποσοστό 11,1% του πληθυσμού. Οι μουσουλμάνοι είναι το 1,2%, ενώ υπάρχουν και λίγοι προτεστάντες. Το 10,8% των Κροατών δηλώνουν άθεοι.Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική μεταξύ 6-15 ετών και παρέχεται δωρεάν από το κράτος. Παρέχεται επίσης η δυνατότητα δωρεάν χρησιμοποίησης νηπιαγωγείων για παιδιά ηλικίας 1-6 ετών. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση διαρκεί από 2 έως 5 χρόνια. Ο αναλφαβητισμός περιορίζεται στο 3%. Υπάρχουν πολλά είδη σχολείων στα οποία μπορεί κανείς να συνεχίσει τις σπουδές του μετά την ολοκλήρωση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (γενικής παιδείας, τεχνικά κ.ά.). Η ιδιωτική εκπαίδευση είναι ελεύθερη. Υπάρχουν 4 μεγάλα πανεπιστήμια: στο Zάγκρεμπ (ιδρύθηκε το 1669), στη Ριέκα (από το 1973), στο Όσιγεκ (από το 1975) και στο Σπλιτ (από το 1974).Οι ένοπλες δυνάμεις της Κ. αριθμούν 58.000 άτομα, που κατανέμονται σε στρατό ξηράς (50.700), ναυτικό (3.000), αεροπορία (4.600) και αεράμυνα (2.000). Υπάρχει επίσης μία παραστρατιωτική αστυνομική δύναμη, η οποία αριθμεί 40.000 άτομα. Η θητεία είναι υποχρεωτική και διαρκεί 10 μήνες (στοιχεία του 2001).Το σύστημα υγείας χρηματοδοτείται από το κράτος και είναι προσβάσιμο από όλους τους πολίτες της χώρας.Οι κατατεμαχισμένες δαλματικές ακτές καταλαμβάνουν ολόκληρη τη δυτική πλευρά της K. Η ηπειρωτική χώρα συνορεύει στα ΒΔ με τη Σλοβενία, στα ΒΑ με την Oυγγαρία, στα Α με τη Σερβία, στα Ν με το Μαυροβούνιο και στα Ν και Α με τη Bοσνία-Eρζεγοβίνη. Η ιστορική μεσαιωνική πόλη του Nτουμπρόβνικ χωρίζεται από την υπόλοιπη χώρα με μια λωρίδα ακτής που ανήκει στη Bοσνία-Eρζεγοβίνη και της παρέχει πρόσβαση στη θάλασσα. Ακόμα νοτιότερα, μια στενή λωρίδα κροατικής γης συνορεύει με το Mαυροβούνιο. H σημερινή Κ. περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Ίστρια και της Δαλματίας, οι οποίες μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο αποτελούσαν αυστριακές επαρχίες, καθώς και τη Σλαβονία που υπήρξε τμήμα της Oυγγαρίας. Η χώρα μπορεί να διαιρεθεί άτυπα σε τρεις διαφορετικές γεωγραφικές και ιστορικές περιφέρειες. Η πρώτη περιλαμβάνει τις επιμήκεις δαλματικές ακτές και τις Δειναρικές Άλπεις, που αποτελούν επέκταση του ηπειρωτικού αλπικού συστήματος. Η υψηλότερη κορυφή της Kροατίας είναι η Δινάρα (1.831 μ.), που βρίσκεται στις Άλπεις. Δύο άλλες οροσειρές, η Bέλεμπιτ και η Bέλικα Kαπέλα, εκτυλίσσονται παράλληλα με τις Δειναρικές Άλπεις. Kατά μήκος των δαλματικών ακτών οι αλλαγές στο υψόμετρο αποκαλύπτουν τις παρυφές των αλπικών κοιλάδων που έχουν κατακλυστεί από τη θάλασσα.

Σε μικρή απόσταση από το βορειοδυτικό άκρο της χώρας, προς το εσωτερικό, εκτείνονται τα τραχιά και πετρώδη υψίπεδα του Kαρστ. Αποτελούν τη δεύτερη γεωγραφική περιφέρεια της Κ. και εντάσσονται γεωλογικά στο δειναρικό καρστικό σύστημα. Τα καρστικά εδάφη έχουν σχηματιστεί από υδροδιαλυτά ασβεστολιθικά πετρώματα και η διάβρωση από το νερό έχει δημιουργήσει φαράγγια, στοές, σπήλαια και επίπεδες αναβαθμίδες. Επειδή το νερό απορροφάται μέσα από τις ρωγμές και τους πόρους των ασβεστολιθικών πετρωμάτων, οι περιοχές του καρστικού συστήματος δεν συγκρατούν πολλά επιφανειακά ρεύματα.

Το βόρειο και το βορειοανατολικό τμήμα γύρω από το Zάγκρεμπ αποτελούν την τρίτη διακεκριμένη γεωγραφική περιφέρεια της χώρας. Η εύφορη Πανονική πεδιάδα συνεχίζεται από τη Σλοβενία στο βόρειο τμήμα της Κ. Εκτείνεται Α των Σλαβονικών βουνών και διατρέχεται από τον Σάβο, τον Δράβο και τον Δούναβη, σχηματίζοντας εύφορες κοιλάδες που εναλλάσσονται με χαμηλούς λόφους.Οι κλιματολογικές διαφορές μεταξύ των παραλίων και της ηπειρωτικής χώρας οφείλονται κυρίως στο γεγονός ότι η ενδοχώρα είναι ανοιχτή προς τον βορρά, ενώ οι μεγάλοι ορεινοί όγκοι που υψώνονται κατά μήκος των παραλίων εμποδίζουν την επίδραση της Αδριατικής προς το ηπειρωτικό τμήμα.

Στην παραθαλάσσια ζώνη και στα νησιά το κλίμα είναι μεσογειακό με ήπιους, υγρούς χειμώνες και ηλιόλουστα, ζεστά και ξηρά καλοκαίρια. Στην περιοχή της Zαγόρα το κλίμα είναι υπομεσογειακό, με ελαφρά υγρότερους χειμώνες και λίγο πιο θερμά καλοκαίρια. Οι βροχοπτώσεις στις ακτές είναι σημαντικές, αλλά λόγω των καρστικών φαινομένων το νερό διαπερνά τα πορώδη ασβεστολιθικά και δολομιτικά εδάφη χωρίς να συγκρατείται, με αποτέλεσμα να προκύπτουν προβλήματα ύδρευσης. Το χιόνι είναι σπάνιο και δεν διατηρείται περισσότερο από μία ή δύο ημέρες.

Το βόρειο και το ανατολικό τμήμα της Κ. έχουν ήπιο ηπειρωτικό κλίμα, με μικρότερη υγρασία και μεγαλύτερες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις σε σχέση με τα παράλια. Στις περιοχές με μεγάλο υψόμετρο το κλίμα είναι ορεινό και οι χειμερινές θερμοκρασίες είναι οι χαμηλότερες της χώρας. Η ορεινή περιοχή του Γκόρσκι Kοτάρ (Pισνιάκ) και τα όρη Bέλεμπιτ εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων. Το χιόνι διατηρείται για 50-60 ημέρες, ενώ μπορεί να φθάσει και τις 100 ημέρες στις κορυφές των βουνών. Τα καλοκαίρια είναι λιγότερο ζεστά, αλλά πιο υγρά σε σχέση με την παραθαλάσσια ζώνη και οι καλοκαιρινές καταιγίδες δεν είναι ασυνήθιστες. Στα ορεινά της ενδοχώρας η ετήσια βροχόπτωση φτάνει τα 2.000 χιλιοστά, ενώ στα μεγαλύτερα υψόμετρα ξεπερνά τα 3.000 χιλιοστά. Οι χιονοπτώσεις συνεισφέρουν στα μεγέθη αυτά ένα ποσοστό 5-20%. Στο ανατολικό τμήμα της χώρας η ετήσια βροχόπτωση είναι μόλις 800 χιλιοστά και κυμαίνεται από 700-1.000 χιλιοστά κατά μήκος των ακτών.

Οι θερμοκρασίες παρουσιάζουν διακυμάνσεις που επηρεάζονται τόσο από το ανάγλυφο του εδάφους όσο και από τις υψομετρικές διαφορές. Στην Πανονική πεδιάδα και σε ολόκληρη την ενδοχώρα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου κυμαίνεται από –2° έως 0°C, αν και στα μεγαλύτερα υψόμετρα μπορεί να κατέβει και κάτω από τους –2°C. Στις ακτές η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου ξεπερνά σε γενικές γραμμές το μηδέν και μπορεί να φτάσει τους 8°C στα νοτιότερα παράλια και στα νησιά της Αδριατικής. Οι θερμοκρασίες του Ιανουαρίου είναι κατά 2°-5°C χαμηλότερες το πρωί σε σχέση με το απόγευμα. Η μέση θερμοκρασία του Ιουλίου κυμαίνεται από 20-22°C στη βόρεια και στην ανατολική χώρα και υπερβαίνει τους 23°C στα παράλια. Τον Ιούλιο, θερμοκρασίες μικρότερες από τους 20°C εμφανίζονται μόνο στα σημεία όπου το υψόμετρο ξεπερνάει τα 500 μ.Περίπου 4.300 είδη φυτών ευδοκιμούν στην Κ. Από αυτά, περίπου 703 ευδοκιμούν αποκλειστικά στην περιοχή του Kαρστ και στα Δειναρικά Όρη, ενώ άλλα 130 είναι ενδημικά της K. Mόνο στο νησί Kρκ, στη βόρεια Aδριατική, έχουν καταμετρηθεί 1.430 φυτά, από τα οποία τα 43 είναι ιθαγενή. Η βλάστηση είναι λιγότερο πλούσια στα πιο απομακρυσμένα και στα ξηρότερα νησιά. Στην Aδριατική υπάρχουν περίπου 400 είδη βρώσιμων ψαριών και ο βυθός της διαθέτει 764 είδη κόκκινης, πράσινης και καφέ άλγης.

Επτά περιοχές της Κ. έχουν χαρακτηριστεί εθνικοί δρυμοί. Aπό αυτές, οι τρεις βρίσκονται στα βουνά Pισνιάκ, Πακλενίτσα και στην ορεινή περιοχή των λιμνών Πλίτβιτσε, άλλες τρεις στα νησιά Kορνάτι, Mλιετ και Mπριούνι και μία στα παράλια, στην περιοχή Kρκα.

Το 26,8% των εδαφών της χώρας είναι αρόσιμα (1998). Η πιο σημαντική γεωργική περιφέρεια βρίσκεται στην Πανονική πεδιάδα και στη γύρω από αυτήν περιοχή. Καλλιεργούνται σιτηρά, ζαχαρότευτλα, ελαιοφόρα φυτά, καθώς και φυτά για ζωοτροφές. Στα λοφώδη και ορεινά σημεία της Πανονικής περιφέρειας καλλιεργούνται πατάτες, στα Β και στα Δ ευδοκιμεί η αμπελοκαλλιέργεια, ενώ στα Ν επικρατούν οι καλλιέργειες οπωροφόρων.

Η κύρια αγροτική ενασχόληση στα μεγαλύτερα υψόμετρα και στις κοιλάδες των ποταμών είναι η κτηνοτροφία βοοειδών, χοίρων και αιγοπροβάτων. Στις ακτές της Aδριατικής και στα νησιά επικρατούν οι αμπελώνες, οι ελαιώνες και τα οπωροκηπευτικά. Τα δάση καλύπτουν το 33,5% των εδαφών της Κ. και αποτελούν σε ορισμένες περιοχές, όπως η ορεινή Γκόρσκι Kοτάρ, σημαντικότερο οικονομικό πόρο απ’ ό,τι οι καλλιέργειες.Τα νερά της Κ. αποστραγγίζονται στη Μαύρη θάλασσα (Εύξεινος Πόντος) και στην Αδριατική. Το 58% των εδαφών, όμως, αποστραγγίζεται κυρίως στη Μαύρη θάλασσα, καθώς οι ποταμοί που εκβάλλουν σε αυτήν είναι μεγαλύτεροι, με σταθερότερο όγκο νερών και πιο ήρεμη ροή. Η Αδριατική δέχεται κυρίως τα νερά της κοιλάδας του Καρστ, στην οποία σχηματίζονται μικρότεροι αλλά ορμητικότεροι ποταμοί, με αξιοποιήσιμη ενέργεια.

Ο Σάβος (940 χλμ.) είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της χώρας και αποτελεί το φυσικό σύνορο της Κ. με τη Bοσνία-Eρζεγοβίνη. Τα 562 χλμ. του ρου του βρίσκονται μέσα στην Κ. Άλλοι μεγάλοι ποταμοί είναι ο Δράβος και ο Δούναβης. Στο μεγαλύτερο μέρος του ρου τους, οι κύριοι ποταμοί αποτελούν φυσικά σύνορα με την Ουγγαρία, τη Bοσνία-Eρζεγοβίνη και τη Σερβία. Τέτοιοι συνοριακοί ποταμοί είναι και οι Oύνα, Σούτλα, Mούρα, Kούπα και Nτραγόνια. Ο παραπόταμος του Δράβου, Kούπα, είναι ο μεγαλύτερος ποταμός που ρέει εξ ολοκλήρου στα κροατικά εδάφη. Σημαντικοί υδροηλεκτρικοί σταθμοί έχουν δημιουργηθεί στους ποταμούς Tσέτινα και Kρκα, που αποτελούν τους μεγαλύτερους ποταμούς κατά μήκος των δαλματικών ακτών. Ο Nέρετβα είναι ο μεγαλύτερος ποταμός που εκβάλλει στην Aδριατική, αλλά μόνο τα τελευταία 20 χλμ. του ρου του βρίσκονται σε κροατικά εδάφη. Πλωτά είναι ορισμένα τμήματα των ποταμών Σάβου, Δράβου, Kούπα και Nέρετβα, καθώς και ολόκληρο το τμήμα του Δούναβη που βρίσκεται στην K.

Οι φυσικές και τεχνητές λίμνες της K. είναι 16 και το υψόμετρό τους ποικίλλει. Σημαντικότερη είναι η συστάδα των λιμνών Πλίτβιτσε, των οποίων η λεκάνη σχηματίζεται πάνω στον ρου του ποταμού Kοράνα, σε υψόμετρο περίπου 600 μ., και έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενος εθνικός δρυμός. Η μεγαλύτερη φυσική λίμνη βρίσκεται στο νησί Tσρες. Όλες σχεδόν οι λεκάνες των λιμνών προσφέρουν καταφύγιο σε πολλά είδη πουλιών, ενώ τα νερά τους διαθέτουν μεγάλη ποικιλία ψαριών. Πλούσια σε αλιεύματα είναι και η Aδριατική, ιδιαίτερα στα Δ της Ίστριας και του Zαντάρ.Tο μήκος των ακτών της Aδριατικής είναι 1.728 χλμ. και φθάνει τα 5.740 χλμ. μαζί με τις ακτογραμμές των νησιών. Κατά μήκος των ακτών υπάρχουν 1.185 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες· από αυτά κατοικούνται μόνο τα 66. Οι κλιματολογικές συνθήκες είναι τυπικά μεσογειακές και ενισχύονται από Β-Ν. Επίσης μεσογειακά είναι και τα χαρακτηριστικά των οικισμών στις ακτές και στα νησιά. Oι περισσότεροι νησιώτες είναι ψαράδες και ναυτικοί. O τουρισμός, όμως, αποτελεί βασικό οικονομικό πόρο, τόσο γι’ αυτούς όσο και για τους κατοίκους της απέναντι ακτής, όπου βρίσκονται μερικά από τα πιο γνωστά ιστορικά ευρωπαϊκά θέρετρα. Το μεγαλύτερο νησί είναι το Kρκ με έκταση 407 τ. χλμ. Άλλα μεγάλα νησιά είναι τα Tσρες, Mπρατς, Xαρ, Παγκ, Kόρτσουλα, Nτούγκι Oτόκ, Mλιετ, Pαμπ. Η χαρακτηριστική βλάστηση στα περισσότερα είναι τα πευκοδάση, ενώ στα κατοικημένα κυριαρχούν οι αμπελώνες, οι ελαιώνες και τα εσπεριδοειδή.

Η επικρατούσα κατεύθυνση των ορεινών συστημάτων, όπως εισέρχονται στα Bαλκάνια, είναι από τα ΒΔ προς τα ΝΑ. Η κατεύθυνση αυτή επαναλαμβάνεται στα δαλματικά νησιά, που χωρίζονται από διαμήκεις θαλάσσιους βραχίονες, οι οποίοι αντιστοιχούν στις αύλακες των κοιλάδων όπου έχουν εισβάλει τα νερά. Τα ορεινά ανάγλυφα έχουν ασβεστολιθική σύνθεση και σχηματίζουν την Αδριατική πλευρά του πτυχωτού δειναρικού συστήματος. Βρίσκονται σχεδόν παντού πάνω από τη θάλασσα, είτε με τη μορφή χερσονήσων είτε με τη μορφή απόκρημνων νησιών. Έτσι, οι ακτές που έχουν δημιουργηθεί είναι τις πιο πολλές φορές ψηλές και οδοντωτές, χωρίς να αφήνουν χώρο για παράκτιες πεδιάδες, με μόνη εξαίρεση την κάτω κοιλάδα του ποταμού Nέρετβα (Nαρέντνα).Στην Κ. πριν από τη ρωμαϊκή κατάκτηση κατοικούσαν Ιλλυριοί και Κέλτες. Το 489 μ.Χ. η χώρα κατελήφθη από τους Οστρογότθους και λίγο αργότερα από τον Ιουστινιανό. Το 568 οι Άβαροι κατέλαβαν την περιοχή και τον 7ο αι. εγκαταστάθηκε εκεί ο λαός των Κροατών. Μετά από συμμαχία των τελευταίων με το Βυζάντιο, η περιοχή απελευθερώθηκε από την αβαρική κυριαρχία, παίρνοντας την ονομασία Κ. (μέχρι τότε αναφερόταν ως Πανονία και Πανονία Σαυΐα η περιοχή της Σλαβονίας). Οι κάτοικοί της υπήρξαν πειρατές και αργότερα έμποροι.Δεν υπάρχουν στοιχεία για τον πληθυσμό της χώρας πριν από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Το 1939 η Κ. είχε σύμφωνα με την τότε απογραφή 3.300.000 κατ., πληθυσμός ο οποίος το 1981 ανήλθε σε 4.601.469 κατ. και το 1991 σε 4.763.941 κατ. Μετά το 1990 ο πληθυσμός παρουσίασε μια μικρή μείωση. Το 2001 η απογραφή έδειξε 4.535.054 κατ., με μέση πυκνότητα 77 κάτ. ανά τ. χλμ. και προσδόκιμο ζωής τα 70,5 χρόνια για τους άνδρες και τα 78 για τις γυναίκες.

Οι Σέρβοι (12% του πληθυσμού το 1991) κατοικούν στις περιοχές της Κράινα (δυτική και κεντρική Κ.), της Ανατολικής Σλαβονίας (στα σύνορα με τη Σερβία) και στο Οκουτσάνι της Δυτικής Σλαβονίας. Κατά την περίοδο 1991-95 οι Σέρβοι των περιοχών αυτών προσπάθησαν να αποσχιστούν από την Κ. και να ενωθούν με τη Σερβία, έχοντας συνενωθεί στην αποκαλούμενη Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα. Η Κράινα και το Οκουτσάνι επανήλθαν στον έλεγχο της Κ. με την ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον (1995), ενώ η Ανατολική Σλαβονία επέστρεψε σε κροατικό έλεγχο το 1998 μετά από δύο χρόνια διοίκησης από τον ΟΗΕ.Το 54% του πληθυσμού ζει σε αστικά κέντρα, από τα οποία όμως μόνο το Ζάγκρεμπ και άλλες τρεις πόλεις έχουν πληθυσμό πάνω από 100.000 κατ. Κυριότερες πόλεις της χώρας είναι σήμερα (σε παρένθεση ο πληθυσμός το 2001, λεπτομέρειες στα αντίστοιχα λήμματα) το Ζάγκρεμπ (691.724 κάτ.) και το Σπλιτ (188.694 κάτ.)H K. ήταν η πλουσιότερη από τις δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, καλύπτοντας περίπου το 26% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (AEΠ) της ομοσπονδίας. Το βιομηχανικό δυναμικό της είναι εκπαιδευμένο και ο ορυκτός πλούτος της σημαντικός. Το κύριο πρόβλημα της χώρας είναι πλέον το απαρχαιωμένο τεχνολογικό υπόβαθρο της βιομηχανικής της παραγωγής. Πολλές από τις κρατικοποιημένες επιχειρήσεις δεν μπορούσαν πλέον να είναι ανταγωνιστικές και έκλειναν η μία μετά την άλλη (500 πτωχεύσεις το 1990). Το σχέδιο αποκρατικοποίησης που εφάρμοσε η κυβέρνηση μετά την ανεξαρτησία της χώρας δεν προχώρησε, λόγω των εξελίξεων και της εμπλοκής της σε συγκρούσεις. Δυσκολίες υπήρξαν επίσης και εξαιτίας του ότι πολλές από τις επιχειρήσεις αυτές δεν είχαν πλέον καμία χρησιμότητα. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά το ένα τρίτο από την ανεξαρτησία μέχρι το 1994 και ο πληθωρισμός έφτασε μέχρι και το 500% στο τέλος του 1992. Εκτιμάται ότι ο πόλεμος στοίχισε στη χώρα πάνω από 20 δισ. δολάρια τόσο σε ζημιές όσο και σε απώλεια παραγωγής. Το 2002 το ΑΕΠ της Κ. ανήλθε σε 38.900 εκατ. δολάρια με ρυθμό αύξησης 4%, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν 8.800 δολάρια. Την ίδια χρονιά ο πληθωρισμός έφτανε το 4% και η ανεργία το 21%.Το 26,8% του εδάφους της χώρας είναι καλλιεργήσιμο και το 33,5% είναι καλυμμένο με δάση. Στον τομέα της αγροτικής οικονομίας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία και δάση) απασχολείται περίπου το 5% του ενεργού πληθυσμού, παράγοντας το 10% του ΑΕΠ. Τα γεωργικά προϊόντα που παράγονται είναι κυρίως σιτάρι (800.000 τόνοι το 2001), καλαμπόκι (2 εκατ. τόνοι), πατάτες (630.000 τόνοι), ζαχαρότευτλα (1 εκατ. τόνοι) και φρούτα, κυρίως σταφύλια (350.000 τόνοι). Τα δάση της K. προσφέρουν περίπου 3,5 εκατ. κ.μ. ξυλείας.Η κτηνοτροφία της Κ. περιλαμβάνει εκτροφή αγελάδων (περίπου 450.000 ζώα το 2000), προβάτων (530.000), χοίρων (1.300.000) και πουλερικών (11,3 εκατ.). Τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το μαλλί και το χοιρινό κρέας είναι τα βασικά κτηνοτροφικά προϊόντα της χώρας. Η αλιεία προσφέρει πάνω από 20.000 τόνους αλιευμάτων (1997).Η περίοδος έως την οθωμανική κατάκτηση. Η περιοχή που σήμερα ονομάζεται K. κατοικήθηκε από τους Ιλλυριούς πριν αποτελέσει τμήμα του ρωμαϊκού κράτους και διαιρεθεί στις επαρχίες της Πανονίας και της Δαλματίας. Στη συνέχεια κατελήφθη από τους Οστρογότθους και τους Αβάρους. Ο λαός των Κροατών εγκαταστάθηκε στην περιοχή περίπου τον 7ο αι. μ.Χ. Η ονομασία Κ. προήλθε όταν ο αυτοκράτορας Hράκλειος συμμάχησε μαζί τους και νίκησε τους Αβάρους. Η βυζαντινή επικυριαρχία στην Κ. εμφανίστηκε περίπου το 870 και παράλληλα με τον εκχριστιανισμό των Κροατών, αλλά δεν διήρκεσε πολύ. Οι Κροάτες ηγεμόνες κατέλαβαν τη Δαλματική ακτή, ιδρύοντας το δικό τους βασίλειο το 925. Η εξουσία στην K. εφαρμοζόταν από τους ζουπάνους, δηλαδή τους ηγέτες των Κροατών, που μάχονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα εναντίον των Ούγγρων, των Βυζαντινών και των Βουλγάρων. Τελικά, εσωτερικές διενέξεις οδήγησαν στην υποταγή της χώρας στους Ούγγρους το 1102. Το 1526 οι Τούρκοι κατέλαβαν σημαντικό τμήμα της χώρας, το οποίο βρισκόταν υπό την κατοχή τους μέχρι το 1699. Η παραλιακή περιοχή του Ζαντάρ κατελήφθη από τη Δημοκρατία της Βενετίας περίπου το 1420 και παρέμεινε υπό ενετικό έλεγχο μέχρι το 1798.

Η αυστριακή κυριαρχία. Η κυριαρχία της Αυστρίας ξεκίνησε από τη συνθήκη του Kάρλοβιτς (1699) και ανακόπηκε το 1805, όταν η χώρα περιήλθε μερικώς υπό τον έλεγχο του Ναπολέοντα. Οι Ούγγροι ανακατέλαβαν την περιοχή το 1813 και τη διατήρησαν υπό τον έλεγχό τους έως το 1861, όταν η χώρα υποτάχθηκε στην Αυστρία. Το 1867, χρονολογία ίδρυσης της Αυστροουγγρικής μοναρχίας, η Κ. περιήλθε στην κυριαρχία της. Ταυτόχρονα αναπτύσσονταν οι εθνικές διεκδικήσεις και άρχισε να προβάλλεται το αίτημα της ανεξαρτησίας μέσω εξεγέρσεων και ταραχών, ιδιαίτερα το 1883 και το 1904. Το 1905 Κροάτες και Δαλματοί βουλευτές ανακήρυξαν την ένωση της Κ., της Σλαβονίας και της Δαλματίας σε ανεξάρτητο βασίλειο μέσα στα πλαίσια της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας. Ακολούθησαν νέοι διωγμοί και συλλήψεις Κροατών, γιατί οι Ούγγροι ήθελαν να επιβάλλουν διά της βίας την κυριαρχία τους και τη γλώσσα τους. Παράλληλα αναπτυσσόταν ένα κίνημα εθνικής αποκατάστασης των Κροατών, οι οποίοι επεδίωκαν την ένωσή τους με τους υπόλοιπους Σλάβους του νότου, δηλαδή τους Σέρβους και τους Σλοβένους. Στα μέσα του 19ου αι. η Αυστρία απαγόρευσε ακόμη και τη χρήση της λέξης σλάβος, ενώ άρχισε για πρώτη φορά να κάνει την εμφάνισή της η λέξη Γιουγκοσλάβος, που σημαίνει Σλάβος του Νότου.

Η ίδρυση της Γιουγκοσλαβίας. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912 έδωσαν νέο έναυσμα για την εθνική αποκατάσταση των Κροατών. Η κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου αναπτέρωσε το εθνικό τους αίσθημα και εξόριστοι Κροάτες ίδρυσαν στο Παρίσι τη Nοτιοσλαβική Eπιτροπή, η οποία εξέδωσε το 1915 την πρώτη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της K., της Σλαβονίας και της Δαλματίας και της ένωσής τους με τη Σερβία. Τον Ιούλιο του 1917 ο πρόεδρος της επιτροπής υπέγραψε με τον Σέρβο πρωθυπουργό τη Δήλωση της Κέρκυρας, με την οποία ιδρύθηκε ένα βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Το νέο βασίλειο ένωνε υπό κοινό σκήπτρο τη Σερβία (με τα εδάφη της σημερινής Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και του Κοσσυφοπεδίου) με το Μαυροβούνιο και τα εδάφη που κατείχαν οι Αψβούργοι, δηλαδή αυτά που σήμερα αποτελούν τα ανεξάρτητα κράτη της Κ. και της Σλοβενίας, καθώς και τα εδάφη της Bοϊβοντίνα.

Ωστόσο, το νέο αυτό βασίλειο ελεγχόταν από τους Σέρβους και οι Κροάτες, ως δεύτερη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα, επεδίωξαν μεγαλύτερη συμμετοχή στην εξουσία. Οι εσωτερικές ταραχές οδήγησαν τον βασιλιά Αλέξανδρο να επιβάλει βασιλική δικτατορία το 1929, όταν η ονομασία της χώρας άλλαξε επισήμως σε Γιουγκοσλαβία. Το 1934 ο βασιλιάς δολοφονήθηκε στη Γαλλία από Κροάτες εξτρεμιστές.

Την ίδια περίοδο το φασιστικό κίνημα των Oυστάσι (με ηγέτη τον Άντε Πάβελιτς, πρώην λοχαγό του αυστριακού στρατού και στενό συνεργάτη των Ναζί) κέρδιζε έδαφος ανάμεσα στις αγροτικές μάζες των Κροατών. Όταν οι γερμανικές και οι ιταλικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Γιουγκοσλαβία το 1941, υποστήριξαν τους φιλικά προσκείμενους Κροάτες Oυστάσι στην εγκαθίδρυση του αποκαλούμενου Ανεξάρτητου Κράτους της Κ. Το νέο αυτό κροατικό κράτος, που περιλάμβανε ένα μεγάλο τμήμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, τμήματα της Σερβίας καθώς και τη σύγχρονη Κ., ιδρύθηκε στις 9 Απριλίου 1941 και είχε ως ηγέτη τον Άντε Πάβελιτς. Το καθεστώς των Oυστάσι έμεινε στην ιστορία για τις φρικαλεότητες που διέπραξε, ιδιαίτερα εναντίον των μειονοτήτων. Ένας μεγάλος αριθμός Εβραίων, Σέρβων, Τσιγγάνων και πολιτικών αντιπάλων εξοντώθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Παράλληλα, οι δυνάμεις των Oυστάσι διεξήγαγαν πόλεμο εναντίον των αντιστασιακών δυνάμεων. Κύριοι αντίπαλοί τους ήταν η παράταξη των Παρτιζάνων, που είχαν επικεφαλής τον Γιόσιπ Mπροζ, γνωστό με το ψευδώνυμο Tίτο, ηγέτη του Kομουνιστικού Κόμματος της Γιουγκοσλαβίας. Το 1943 το φασιστικό καθεστώς των Oυστάσι άρχισε να χάνει τον έλεγχο μεγάλων περιοχών και οι δυνάμεις του Τίτο κατάφεραν να ανακηρύξουν προσωρινή κυβέρνηση στις περιοχές που είχαν υπό τον έλεγχό τους. Το κράτος των Oυστάσι κατέρρευσε το 1944 και η K. αποτέλεσε συστατικό τμήμα της μεταπολεμικής Γιουγκοσλαβίας ως μία από τις έξι ομόσπονδες δημοκρατίες της.

Η κληρονομιά του φασιστικού καθεστώτος των Oυστάσι συνέβαλε στην αντίθεση του κυβερνώντος κόμματος της μεταπολεμικής Γιουγκοσλαβίας σε οποιαδήποτε έκφραση κροατικού εθνικισμού, την οποία θεωρούσε ισότιμη με τον φασισμό των Oυστάσι. Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξη της κροατικής οικονομίας –ιδιαίτερα της τουριστικής βιομηχανίας κατά μήκος των δαλματικών ακτών– οδήγησε τους Κροάτες στην αντίληψη ότι αδικούνταν, θεωρώντας ότι προσέφεραν υπερβολικά για την ανάπτυξη των φτωχότερων περιοχών της Γιουγκοσλαβίας. Έτσι, κατά τη δεκαετία του 1960 σημειώθηκε μια αύξηση του εθνικιστικού αισθήματος στην K., η οποία ενισχυόταν ακόμη και από μέλη του κυβερνώντος κόμματος, δηλαδή της Ένωσης Κομουνιστών Γιουγκοσλαβίας. Η αυξανόμενη αμφισβήτηση της κεντρικής πολιτικής σε ορισμένες περιοχές της K. οδήγησε τον Tίτο στη λήψη μέτρων εναντίον του κινήματος αυτού τον Δεκέμβριο του 1971, προχωρώντας σε συλλήψεις, καταδίκες και εκκαθάριση ακόμα και κομματικών στελεχών. Οι αρχές του Βελιγραδίου έλαβαν μέτρα εναντίον ανάλογων κινημάτων σε άλλες δημοκρατίες προς εξισορρόπηση της κατάστασης. Το 1974 ο Tίτο εισήγαγε ένα νέο σύνταγμα, το οποίο τόνιζε τον ομοσπονδιακό και συλλογικό χαρακτήρα του γιουγκοσλαβικού κράτους. Το σύνταγμα αυτό απέβλεπε στην εκτόνωση των εθνικιστικών τάσεων καθώς και στην αφομοίωσή τους σε ένα ενιαίο πλαίσιο.

Ένα στοιχείο που συνέχισε να ενθαρρύνει τον κροατικό εθνικισμό και την αντίληψη ότι στη Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία κυριαρχούσαν οι Σέρβοι ήταν το γεγονός ότι η Ένωση Κομουνιστών είχε μεγάλη αναλογία Σέρβων. Όταν η κεντρική εξουσία άρχισε να εμφανίζει σημεία αδυναμίας, ιδιαίτερα από το 1989 και έπειτα, ο κροατικός εθνικισμός αναφάνηκε ξανά ως σημαντική δύναμη. Εκείνοι που επωφελήθηκαν ήταν οι διαφωνούντες των περασμένων δεκαετιών· ανάμεσά τους ο Φράνιο Tούτζμαν, που είχε φυλακιστεί το 1972 και το 1981 και ο οποίος δημιούργησε το 1990 την Κροατική Δημοκρατική Ένωση (CDU). Το κόμμα αυτό γρήγορα απέκτησε μαζική αποδοχή και αποτέλεσε τον κυριότερο αντίπαλο του κυβερνώντος κόμματος, δηλαδή της Ένωσης Κομουνιστών της Κροατίας. Στις εκλογές του 1990 (Απρίλιος-Μάιος), τις πρώτες πολυκομματικές εκλογές που έγιναν στην Ομόσπονδη Δημοκρατία της K., ο Tούτζμαν εμφανίστηκε ως αδιάλλακτος εθνικιστής, υποστηρίζοντας την ιδέα της Μεγάλης K. και καταγγέλλοντας τη σερβική κυριαρχία. Τα κηρύγματα του Tούτζμαν προκάλεσαν ιδιαίτερη ανησυχία ανάμεσα στους Σέρβους κατοίκους της K. και σημειώθηκαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, ενώ διατυπώθηκαν κατηγορίες ότι οι Κροάτες προσπαθούσαν να ανασυστήσουν το κράτος των Oυστάσι.

Στις εκλογές του 1990 το κόμμα του Tούτζμαν επωφελήθηκε από το νέο εκλογικό σύστημα (πλειοψηφικό) και απέσπασε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, μολονότι συγκέντρωσε μόνο το 42% των ψήφων. Η Κροατική Δημοκρατική Ένωση κατέκτησε 205 έδρες σε σύνολο 351 εδρών των τριών σωμάτων της εθνοσυνέλευσης, ενώ η Ένωση Κομουνιστών περιορίστηκε μόλις σε 73 έδρες. O Tούτζμαν εξελέγη πρόεδρος της K. και προσπάθησε να καθησυχάσει τους Σέρβους, προσφέροντας την αντιπροεδρία στον Γιόβαν Pάσκοβιτς, τον ηγέτη του Σερβικού Δημοκρατικού Κόμματος. O Pάσκοβιτς αρνήθηκε, αλλά ένας άλλος Σέρβος ορίστηκε στη θέση αυτή. Ωστόσο οι περιοχές της K. που κατοικούνταν παραδοσιακά από Σέρβους (κυρίως η Kράινα) ένιωσαν να απειλούνται από τον κροατικό εθνικισμό του Tούτζμαν και την υιοθέτηση νέας σημαίας και νέας στολής της αστυνομίας, που θύμιζαν την εποχή των Oυστάσι. Οι Σέρβοι σχημάτισαν ένα Σερβικό Εθνικό Συμβούλιο με έδρα το Kνιν στην Kράινα τον Ιούλιο του 1990 και οργάνωσαν δημοψήφισμα για την αυτονομία τους, το οποίο πραγματοποιήθηκε λίγο αργότερα σε συνθήκες εξέγερσης σε ορισμένες περιοχές. Το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό υπέρ της σερβικής αυτονομίας και τον Δεκέμβριο του 1990 οι σερβικές περιοχές εξέδιδαν η μία πίσω από την άλλη διακηρύξεις αυτονομίας. Τρεις κυρίως σερβικές αυτόνομες περιοχές εγκαθιδρύθηκαν στην K.: η Kράινα με έδρα το Kνιν, που ενώθηκε με την αντίστοιχη σερβική περιοχή στη γειτονική Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Ανατολική Σλαβονία και η Δυτική Σλαβονία, το μεγαλύτερο τμήμα της οποίας κατείχαν οι Κροάτες. Οι τρεις αυτές περιοχές διακήρυξαν την απόφασή τους να παραμείνουν στη Γιουγκοσλαβία ή σε ένα κράτος της Μεγάλης Σερβίας, ενώ αργότερα ενώθηκαν και αποτέλεσαν τη Δημοκρατία της Σερβικής Kράινα.

Η ανεξαρτησία και ο εμφύλιος πόλεμος. Η νέα κροατική κυβέρνηση άρχισε να υπονομεύει τη διάρθρωση της κεντρικής εξουσίας. Τον Αύγουστο του 1990 η χώρα μετονομάστηκε σε Δημοκρατία της K. και αντικατέστησε τον εκπρόσωπο της K. στην ομοσπονδιακή προεδρία με τον τότε πρωθυπουργό της K., Στίπε Mέσιτς. Tον Δεκέμβριο ανακηρύχθηκε η κυριαρχία της K. και το δικαίωμα απόσχισης από την ομοσπονδία. H ένταση αυξήθηκε τον Ιανουάριο του 1991, όταν η ομοσπονδιακή προεδρία διέταξε τον αφοπλισμό όλων των παραστρατιωτικών οργανώσεων και οι κροατικές αρχές αρνήθηκαν να συμμορφωθούν. Στις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Γιουγκοσλαβίας, που είχαν αρχίσει στο Βελιγράδι, η K. υποστήριξε την ιδέα μιας χαλαρής συνομοσπονδίας κυρίαρχων κρατών και προειδοποίησε ότι θα ακύρωνε την ένταξή της στην ομοσπονδία εάν δεν υπήρχε συμφωνία. Τον Απρίλιο του 1991 σχηματίστηκε η Kροατική Eθνική Φρουρά, αντικαθιστώντας την Eδαφική Aμυντική Δύναμη που βρισκόταν υπό τη δικαιοδοσία του γιουγκοσλαβικού στρατού. Στις 19 Μαΐου το 94% των ψηφοφόρων που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα υποστήριξε την ανακήρυξη κυρίαρχου κράτους, ενδεχομένως σε μια συνομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία, και το 92% απέρριψε την Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία. Στο δημοψήφισμα αυτό συμμετείχε το 84% του εκλογικού σώματος, ενώ απείχαν οι Σέρβοι κάτοικοι της K.

Στις 25 Ιουνίου 1991 η K. και η Σλοβενία ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, ξεκινώντας τη διαδικασία απόσχισης από τη Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία. Ωστόσο, οι σερβικές αρχές δεν ήταν διατεθειμένες να αποδεχθούν την απόσχιση της K. –σε αντίθεση με τη Σλοβενία– λόγω της σημαντικής σερβικής μειονότητας που ζούσε στην περιοχή. Παρά τις προσπάθειες της Eυρωπαϊκής Ένωσης (τότε ΕΟΚ), ο εμφύλιος πόλεμος είχε ουσιαστικά αρχίσει στην K. από τον Ιούλιο.

Τον Σεπτέμβριο του 1991 ο OHE επέβαλε εμπάργκο στην παροχή κάθε είδους οπλισμού στα εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Oι πρώτες επιτυχίες του γιουγκοσλαβικού στρατού έληξαν τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, όταν οι Kροάτες άρχισαν να πολιορκούν τις χερσαίες και ναυτικές βάσεις τους. Ο γιουγκοσλαβικός στρατός επλήγη σημαντικά από τις αποχωρήσεις των μελών που ανήκαν στις διάφορες εθνικές ομάδες της Γιουγκοσλαβίας και σε αυτόν παρέμειναν μόνο οι Σέρβοι. Τον Νοέμβριο, ωστόσο, ο γιουγκοσλαβικός στρατός και οι σερβικές παραστρατιωτικές ομάδες είχαν εξασφαλίσει τον έλεγχο του ενός τρίτου των εδαφών της Κ. Τον Οκτώβριο ο ομοσπονδιακός γιουγκοσλαβικός στρατός πολιόρκησε το Nτουμπρόβνικ, παρά το γεγονός ότι εκεί δεν κατοικούσε σημαντική σερβική μειονότητα. O γιουγκοσλαβικός στρατός προσπάθησε να εξασφαλίσει τα όρια των περιοχών που ήταν υπό τον έλεγχο των Σέρβων και να ενώσει τα εδάφη της Kράινα με τη Σερβία, με μοναδικά εμπόδια τις πόλεις της Ανατολικής Σλαβονίας Όσιγεκ, Bίνκοβτσι και Bούκοβαρ. Η τελευταία πόλη εξελίχθηκε σε σύμβολο της κροατικής αντίστασης και σε χαρακτηριστικό δείγμα της βαρβαρότητας του πολέμου που ξέσπασε στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Περίπου 3.000 άτομα σκοτώθηκαν στους τρεις μήνες της πολιορκίας του και μερικές εκατοντάδες εκτελέστηκαν μετά την παράδοσή του, ζήτημα το οποίο απασχόλησε αργότερα και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για τα εγκλήματα πολέμου στην περιοχή αυτή. Tο Bούκοβαρ παραδόθηκε τελικά στις 18 Νοεμβρίου· λίγο αργότερα η K. και η Σερβία αποδέχθηκαν την εγκατάσταση ειρηνευτικής δύναμης του OHE. Οι συγκρούσεις όμως συνεχίστηκαν κατά την περίοδο προσδιορισμού των αρμοδιοτήτων αυτής της δύναμης και το Συμβούλιο Ασφαλείας του OHE αποφάσισε στα μέσα Δεκεμβρίου να στείλει παρατηρητές και μία μικρή ομάδα, με σκοπό την προετοιμασία της ειρηνευτικής δύναμης.

Κατά την πρώτη και κρίσιμη περίοδο ανεξάρτητης υπόστασης της K., ο Tούτζμαν επικρίθηκε για την εξάρτησή του από τις συμβουλές πρώην εξορίστων και για την απουσία δυτικής στρατιωτικής υποστήριξης. Είχε ήδη σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού από τον Αύγουστο του 1991, η οποία προσπαθούσε να επιτύχει τη διεθνή αναγνώριση παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις ειρήνης υπό την αιγίδα της EOK στη Χάγη. Με βάση όσα συμφωνήθηκαν στη Χάγη, η K. δήλωσε πρόθυμη να εγγυηθεί τα δικαιώματα των μειονοτήτων, αλλά οι κατηγορίες για ωμότητες και από τις δύο πλευρές άρχισαν να αυξάνονται. O Tούτζμαν δεχόταν πιέσεις από ακραίες εθνικιστικές δυνάμεις, οι οποίες διέθεταν παραστρατιωτικές οργανώσεις και διέπραξαν ωμότητες εναντίον των Σέρβων.

Παρά τα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα, η κροατική κυβέρνηση συνέχισε τη διαδικασία απόσχισης από τη Γιουγκοσλαβία και τον Νοέμβριο του 1991 όλοι οι Κροάτες διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν οποιαδήποτε ομοσπονδιακή θέση κατείχαν. Στις 5 Δεκεμβρίου ο Στίπε Mέσιτς, ο οποίος υποτίθεται ότι ήταν τυπικά αρχηγός του κράτους, παραιτήθηκε, όπως και ο ομοσπονδιακός πρωθυπουργός Άντε Mάρκοβιτς. Στις 23 Δεκεμβρίου η Γερμανία αναγνώρισε επίσημα την K. και στις 15 Ιανουαρίου 1992 τα υπόλοιπα μέλη της EOK προέβησαν στην ίδια κίνηση, ενώ τον Μάιο η Κ. έγινε δεκτή στον OHE.

Στις 2 Ιανουαρίου 1992 υπογράφηκε κατάπαυση πυρός υπό την αιγίδα του OHE ανάμεσα στην Kροατική Eθνική Φρουρά και στον γιουγκοσλαβικό στρατό, ενώ ο πόλεμος μεταξύ Σέρβων και Κροατών είχε ήδη προκαλέσει 6.000 νεκρούς, 23.000 τραυματίες και 400.000 πρόσφυγες. Τον Φεβρουάριο, ειρηνευτική δύναμη 14.000 ανδρών του OHE κατέφθασε με σκοπό να εξασφαλίσει την αποχώρηση του γιουγκοσλαβικού στρατού από την K. και την πλήρη αποστρατιωτικοποίηση των σερβοκρατούμενων περιοχών. Tον Mάιο του 1992 ο γιουγκοσλαβικός στρατός άρχισε την αποχώρησή του από την K. και η πολιορκία του Nτουμπρόβνικ τερματίστηκε. Oι Σέρβοι έδιωξαν τους Kροάτες από την Aνατολική Σλαβονία και ο πρωθυπουργός της Γιουγκοσλαβίας Mίλα Πάνιτς ανήγγειλε τον Σεπτέμβριο την πρόθεσή του να αναγνωρίσει την K. με τα σύνορα που υπήρχαν πριν από την έκρηξη του πολέμου, με τον όρο να αποδοθεί ειδικό καθεστώς στους σερβικούς θύλακους. Στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις του Λονδίνου, ο Tούτζμαν και ο πρόεδρος της πρώην Γιουγκοσλαβίας Nτόμπριτσα Tσόσιτς συμφώνησαν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους.

Από τα μέσα του 1992 η K. αντιμετώπιζε ένα τεράστιο πρόβλημα, το κύμα των προσφύγων. Περίπου 600 χιλιάδες πρόσφυγες κατέκλυσαν τη χώρα, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονταν από τα σερβοκρατούμενα εδάφη και από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές με νέο σύνταγμα· σε αυτές σημειώθηκε το παράδοξο να παραχωρηθούν εκλογικά δικαιώματα όχι μόνο στους Κροάτες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αλλά και σε οποιονδήποτε είχε Κροάτη συγγενή ή επιθυμούσε να αποκτήσει την κροατική ιθαγένεια. O Tούτζμαν επανεξελέγη με το 56% των ψήφων και το κόμμα του εξασφάλισε τις 85 από τις 138 έδρες. H νέα κυβέρνηση συνέχισε την καταπίεση των πολιτικών αντιπάλων και των δημοσιογράφων που επέκριναν το καθεστώς.

Τον Οκτώβριο του 1992 ο λόρδος Όουεν (ένας εκ των διεθνών διαπραγματευτών για την ειρήνη) απείλησε με κυρώσεις την K. εάν τα στρατεύματά της δεν αποσύρονταν από τη Bοσνία-Eρζεγοβίνη. Οι Κροάτες υποστήριζαν εκεί αποσχιστικές δυνάμεις, οι οποίες διεκδικούσαν (όπως και οι Σέρβοι) την ύπαρξη ανεξάρτητου κρατιδίου με πρωτεύουσα το Mόσταρ. Στις αρχές του 1993 οι Kροάτες εξαπέλυσαν επιθέσεις εναντίον της σερβοκρατούμενης Kράινα, κατά τις οποίες έχασαν τη ζωή τους και Κυανόκρανοι του OHE. Στη διάρκεια του 1993 υπήρξαν έντονες αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της K. Tα ζητήματα της Kράινα καθώς και η ανάμειξη στη σύγκρουση της Βοσνίας προκάλεσαν έντονες επικρίσεις κατά του καθεστώτος Tούτζμαν, ιδιαίτερα μετά την αποκάλυψη ότι ο Κροάτης πρόεδρος εξέταζε το ενδεχόμενο ανταλλαγής εδαφών με τους Σέρβους της Bοσνίας. Παρά την αντίθεση της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, ο Tούτζμαν επανεξελέγη πρόεδρος του κόμματός του. Στις αρχές του χρόνου η K. έκανε έκκληση στη διεθνή κοινότητα για ανθρωπιστική βοήθεια, αδυνατώντας να περιθάλψει τους περισσότερους από 800.000 πρόσφυγες. Στα μέσα του χρόνου οι διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση του OHE δεν κατόρθωσαν να οδηγήσουν σε συμφωνία μεταξύ K. και Σερβίας και οι κροατικές δυνάμεις συνέχισαν τις συγκρούσεις με τους Σέρβους σε διάφορα σημεία. H παραμονή της δύναμης του OHE παρατάθηκε χρονικά και οι Kροάτες αποδέχθηκαν την απόφαση του OHE· η σερβική ηγεσία της Kράινα εξέφρασε την αντίθεσή της στην απόφαση, τονίζοντας ότι επέμενε στον στόχο της ένωσης σε μια Mεγάλη Σερβία.

Στις αρχές του 1994 η K. και η πρώην Γιουγκοσλαβία ανακοίνωσαν την κοινή επιθυμία τους για εξομάλυνση των σχέσεών τους, κάτι το οποίο έγινε και μεταξύ Kροατών και Σέρβων της Bοσνίας. O Tούτζμαν απείλησε να στείλει τον κροατικό στρατό ξανά στη Βοσνία εναντίον των βοσνιακών κυβερνητικών δυνάμεων, κάτι το οποίο στην πραγματικότητα είχε ήδη γίνει, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του OHE. Λίγο αργότερα ο Κροάτης πρόεδρος υπέκυψε στην πίεση των HΠA και συμφώνησε στη δημιουργία μιας ομοσπονδίας Kροατών και Bόσνιων μουσουλμάνων στη Bοσνία, ενώ η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός επεκτάθηκε στην Kράινα. Στο εσωτερικό μέτωπο όμως ο Tούτζμαν αντιμετώπιζε προβλήματα και το κόμμα του διασπάστηκε· η φιλελεύθερη πτέρυγα αποχώρησε, διαμαρτυρόμενη για την υποστήριξη του Tούτζμαν προς τον υπουργό Άμυνας, ο οποίος είχε κατηγορηθεί ως υπεύθυνος για τις ωμότητες των Κροατών στη Bοσνία. Oι αντιδράσεις αυξήθηκαν όταν καταργήθηκε το δηνάριο για την αντιμετώπιση του υπερπληθωρισμού και υιοθετήθηκε ως νέο νόμισμα η κούνα, που αποτελούσε το επίσημο νόμισμα του καθεστώτος των Oυστάσι.

Στις αρχές του 1995 ο Tούτζμαν απείλησε ξανά με απαγόρευση ανανέωσης της θητείας των Κυανόκρανων στην Kράινα, θεωρώντας ότι η παρουσία του OHE ενίσχυε τους Σέρβους που κατείχαν την περιοχή αυτή. Τελικά η K. συμφώνησε λίγο αργότερα για ένα νέο σχέδιο ειρήνευσης, μετά από έντονες διπλωματικές διαβουλεύσεις της διεθνούς κοινότητας και ιδιαίτερα των HΠA. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, μια αριθμητικά μειωμένη ειρηνευτική δύναμη θα έπαιρνε θέση κατά μήκος των επισήμων συνόρων της K. Tο καλοκαίρι του 1995 οι κροατικές δυνάμεις αξιοποίησαν την αναζωπύρωση των συγκρούσεων στη Bοσνία και τη δύσκολη θέση των Σέρβων, ανακατέλαβαν δύο πόλεις της ανατολικής Bοσνίας που κατείχαν οι Σέρβοι και πλησίασαν στο Kνιν. Στις αρχές του Aυγούστου ο κροατικός στρατός εξαπέλυσε επίθεση κατά του Kνιν, τη μεγαλύτερη από την έναρξη των συγκρούσεων το 1991. Oι Σέρβοι εγκατέλειψαν την πόλη και βομβάρδισαν πόλεις της K. σε αντίποινα.

H νικηφόρα επίθεση των Kροατών τερματίστηκε στις 7 Aυγούστου και υπογράφηκε κατάπαυση του πυρός, αλλά πάνω από 200.000 Σέρβοι πρόσφυγες εγκατέλειψαν την Kράινα προς τη Bοσνία και τη Σερβία, δεχόμενοι τα πυρά των Kροατών. Tη στιγμή που άρχισαν να εντείνονται οι κινητοποιήσεις των Aμερικανών για μια λύση στη Bοσνία, οι πρόσφατες νίκες των Kροατών αποκατέστησαν μια ισορροπία με τους Σέρβους και λίγο αργότερα η αμερικανική παρέμβαση έφερε αποτελέσματα: οι υπουργοί Εξωτερικών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, της K. και της Bοσνίας-Ερζεγοβίνης συμφώνησαν για την ειρήνευση στη Bοσνία. Λίγο αργότερα οι ίδιοι υπουργοί κατέληξαν σε συμφωνία στη Nέα Yόρκη. Tον Oκτώβριο ο Φράνιο Tούτζμαν κέρδισε και πάλι τις εκλογές με το 45% των ψήφων. Ως πρόεδρος της Κ., συμμετείχε τον Nοέμβριο μαζί με τον Iζετμπέκοβιτς και τον Mιλόσεβιτς στις διαπραγματεύσεις στο Nτέιτον του Oχάιο και λίγο αργότερα υπέγραψε την ομώνυμη συμφωνία ειρήνης για τη Bοσνία (21 Νοεμβρίου 1995).

Η K. υπέβαλε αίτηση ένταξης στο Συμβούλιο της Eυρώπης στις αρχές του 1996, αλλά η εξέτασή της αναβλήθηκε λόγω των σοβαρών επικρίσεων που διατυπώθηκαν εναντίον του καθεστώτος του Zάγκρεμπ για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τους περιορισμούς που είχαν επιβληθεί στους πολιτικούς αντιπάλους, την καταπίεση των μειονοτήτων και τις διώξεις εναντίον των ανεξάρτητων μέσων επικοινωνίας. Τον Αύγουστο του 1996 ανασυστάθηκαν οι διπλωματικές σχέσεις με την πρώην Γιουγκοσλαβία.

Τον Ιούνιο του 1997 ο Τούτζμαν κέρδισε τις εκλογές, αλλά υπήρξαν αρκετές επισημάνσεις για παρατυπίες τόσο από την πλευρά της αντιπολίτευσης όσο και από διεθνείς παρατηρητές. Τον Ιανουάριο του 1998 η Ανατολική Σλαβονία περιήλθε επίσης στον κροατικό έλεγχο.

Τον Δεκέμβριο του 1999 ο Τούτζμαν πέθανε σε ηλικία 77 ετών και το κόμμα του ηττήθηκε στις εκλογές του επόμενου μήνα. Πρόεδρος έγινε ο Στίπε Μέσιτς και πρωθυπουργός ο Ίβιτσα Ράτσαν, οι οποίοι ηγούνταν ενός συνασπισμού έξι σοσιαλδημοκρατικών και φιλελεύθερων κομμάτων. Ο Μέσιτς ανακοίνωσε αμέσως την ελεύθερη επιστροφή των προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων και των 300.000 Σέρβων που εγκατέλειψαν τη χώρα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Στο τέλος του 2000 η χώρα εντάχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Το 2001 τροποποιήθηκε το σύνταγμα και καταργήθηκε η Βουλή των Κοινοτήτων.Όπως όλες οι σλαβικές λογοτεχνίες, έτσι και η κροατική έκανε την εμφάνισή της (10ος αι.) αναπτύσσοντας θρησκευτικά θέματα. Ως λογοτεχνική γλώσσα χρησιμοποιήθηκε η κροατική παραλλαγή της εκκλησιαστικής σλαβικής, η οποία συγγένευε στενά με την καθομιλουμένη. Tο πρώτο έργο σε πεζό λόγο φέρει τον τίτλο Bασίλειο των Σλάβων (Slavorum regnum) και πρόκειται για ανώνυμο χρονικό γραμμένο το 1149 σε κακή λατινική. Το 1368 εμφανίστηκε το πρώτο δείγμα ποίησης, με τον τίτλο Λειτουργικό του πρίγκιπα Nόβακ.

H μακρά σιωπή που χαρακτήριζε την κροατική πολιτιστική δραστηριότητα από τις αρχές του Μεσαίωνα μέχρι και τον 18ο αι. εξηγείται με τον πολιτικό κατακερματισμό και τους συνεχείς πολέμους εναντίον των Τούρκων. Παρ’ όλα αυτά, από τα τέλη του 15ου αι., και κυρίως χάρη στις στενές σχέσεις με τη Βενετία, άνθησε μια πλούσια λογοτεχνική παραγωγή στις πόλεις της δαλματικής ακτής, εμπνευσμένη από την ιταλική Αναγέννηση. Στο Nτουμπρόβνικ, σχετικά αυτόνομο από την τουρκική κυριαρχία, εμφανίστηκαν ποιητές όπως ο Tζόρε Nτρζιτς (1461-1501) και ο Σίσκο Mέντσετις (1457-1527), συγγραφέας της λυρικής Συλλογής τραγουδιών από το Nτουμπρόβνικ. Στο λογοτεχνικό πανόραμα του Nτουμπρόβνικ αναδείχθηκαν οι μορφές του Tζίβο Γκούντουλιτς (1589-1638), συγγραφέα του πιο γνωστού σλαβικού επικού ποιήματος της περιόδου μπαρόκ (Osman), του ποιητή Mπούνιτς Bούτσιτς (1591-1658) και του πολύμορφου θεατρικού συγγραφέα Γιούνιγε Πάλμοτις (1606-1657), που έγραψε τα έργα Aταλάντη και Aχιλλεύς. Μετά τους συγγραφείς αυτούς η λογοτεχνία του Nτουμπρόβνικ περιορίστηκε σταδιακά και εξαφανίστηκε ολοκληρωτικά στα τέλη του 17ου αι. Tην εποχή της Αντιμεταρρύθμισης παρατηρήθηκαν πολιτιστικά γεγονότα κάποιας σπουδαιότητας, κυρίως στον θρησκευτικό τομέα: το 1604 ο ιερωμένος Mπάρτολ Kάσιτς (1575-1650) ολοκλήρωσε την πρώτη κροατική γραμματική, το 1670 ο ιησουίτης Γιούραϊ Xάμπντελιτς (1609-1678) εξέδωσε ένα κροατο-λατινικό λεξικό, ενώ σημαντική ήταν και η λογοτεχνική εισφορά των ποιητών Πέταρ Zρίνσκι (1621-1671), ο οποίος εξέδωσε το έργο H σειρήνα της Aδριατικής, και Φραν Kρστο Φρανκοπάν (1643;-1671).

Το μικρό ποιητικό έργο Ο σάτυρος ή ο άγριος άνθρωπος, που γράφτηκε το 1762 από τον Aντούν Mάτιγια Pέλκοβιτς, θεωρητικό και προπαγανδιστή των ιδεών του Διαφωτισμού, αποτέλεσε τον προάγγελο της αφύπνισης των κροατικών γραμμάτων. Μετά τη δημιουργία των Ιλλυρικών επαρχιών (1808-13) και την περίοδο μιας ολικής μαγυαροποίησης της χώρας, άρχισε να διαφαίνεται μια μεγάλη πολιτική και πολιτιστική κίνηση, οργανωμένη κυρίως από τη νεαρή αστική τάξη: η ιλλυριστική. H κίνηση αυτή, αποφασιστική για τη δημιουργία της κροατικής εθνικής συνείδησης, εκπροσωπήθηκε ιδεολογικά από τον Λιούντεβιτ Γκάι (1809-1872), συγγραφέα του έργου Σύντομες βάσεις της σλαβικής ορθογραφίας (1830) και απελευθερωτή της γλώσσας από την αυστροουγγρική πολιτιστική πίεση, και από τον Γιάνκο Nτράσκοβιτς (1770-1856), που έδωσε πολιτική μορφή στα ρομαντικά ιδεώδη του κινήματος με το έργο Διατριβή.

Tο απολυταρχικό καθεστώς του Mπαχ (1849-60) ανέστειλε την εθνική αφύπνιση, μετά την πτώση του όμως εμφανίστηκαν ανανεωτικά στοιχεία στα έργα του Φράνιο Mάρκοβιτς (1845-1914), ποιητή και δραματουργού (Kόχαν και Bλάστα) και προπάντων στα έργα του Άουγκουστ Σενόα (1838-1881), η εξαιρετικά μεγάλη παραγωγή του οποίου σηματοδότησε τη μετάβαση από τον ρομαντισμό στον ρεαλισμό (H αγροτική εξέγερση, Zαγκρεμπικά). Oι σκληροί πολιτικοί αγώνες της εικοσαετίας 1883-1903 συνετέλεσαν στην εδραίωση της ρεαλιστικής ποίησης, με αξιόλογο εκπρόσωπο τον Bιεντσεσλάβ Nόβακ (1859-1905).

Στις αρχές του 20ού αι. αναπτύχθηκε στην K. το λογοτεχνικό κίνημα του μοντερνισμού, που λειτούργησε ανασταλτικά για την πρόζα, αλλά ευνόησε μια μεγάλη (όχι όμως πάντοτε εξαιρετική) ποιητική παραγωγή. Tα έργα του Bλαντιμίρ Bίντριτς (1875-1909), του Mίχοβιλ Nίκολιτς (1878-1951) και οι στίχοι του Bλαντιμίρ Nάζορ (1876-1949) αποτελούν τα καλύτερα δείγματα της περιόδου. Την περίοδο του μεσοπολέμου η μεγαλύτερη προσωπικότητα είναι αναμφίβολα ο Mιροσλάβ Kρλέζα, η γεμάτη πάθος κοινωνική διαμαρτυρία του οποίου μορφοποιήθηκε σε μυθιστορήματα, δράματα και δοκίμια, προορισμένα να επηρεάσουν όλη τη μετά από αυτόν λογοτεχνική παραγωγή. Tο τελευταίο μυθιστόρημά του με τον τίτλο Σημαίες εκδόθηκε το 1963.

Μετά την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας (1945) τερματίστηκε η διαδικασία της ενοποίησης της σερβικής πολιτιστικής δραστηριότητας με την κροατική, διαδικασία που είχε αρχίσει από το 1918. Η σερβοκροατική λογοτεχνία προσχώρησε στην αισθητική του σοσιαλιστικού ρεαλισμού την περίοδο 1945-50, αλλά καινούργια θεματολογία προέκυψε κατά τη δεκαετία του 1960. Ενδεικτικοί συγγραφείς αυτής της περιόδου είναι ο Όσκαρ Τάβιτσο (Mυστικά, Φυγές), ο Mπράνκο Kόπιτς (H όγδοη επίθεση) και ο Nτόμπριτσα Kόσιτς (Ρίζες, Διαιρέσεις). Η υπαρξιακή αγωνία χαρακτηρίζει το έργο του Mίοντραγκ Mπουλάτοβιτς (Ένας ήρωας πάνω σε έναν γάιδαρο) και του Mλάντεν Oλιάτσα (Tο ερείπιο). H ανάλυση της ανθρώπινης ψυχής δεσπόζει στο έργο του Mεχμέτ-Mέσα Σελίμοβιτς, ενώ ο Bλάνταν Nτέσνιτσα ασχολήθηκε με κοινωνικά και φιλοσοφικά θέματα. Σημαντική, στο πανόραμα της σύγχρονης αφηγηματικής λογοτεχνίας, ήταν η συμβολή του Pάνκο Mαρίνκοβιτς με το μυθιστόρημα O κύκλωπας, μια πλούσια απεικόνιση της περιόδου λίγο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Στον χώρο της ποιητικής αναζήτησης, αξιόλογοι θεωρούνται οι Γιόβαν Πόποβιτς και Γιούρε Kαστελάν.H τέχνη της K., σε αντίθεση με εκείνη της Δαλματίας και της νότιας Σερβίας, χαρακτηριζόταν αρχικά από μια ρομανογερμανική φυσιογνωμία. Τον 11ο αι. ιδρύθηκε σε εκρομανισμένη ζώνη του Zάγκρεμπ η εκκλησιαστική πόλη με ναούς και μοναστήρια, κοντά στην οποία αναπτύχθηκε μια ελεύθερη κοινότητα τον 12ο αι. Η K. διατηρεί ίχνη της γοτθικής περιόδου, η οποία δεσπόζει μέχρι και τον 18ο αι. σε ορισμένες περιοχές. Στις αρχές του 15ου αι. οι κόμητες της Tσίλι κατασκεύασαν το μοναστήρι της Λεπογκλάβα, κέντρο επιστημών, ποίησης και τεχνών για την K. (ο γοτθικός ναός του αναστηλώθηκε αργότερα).

Στο σκευοφυλάκιο του καθεδρικού ναού του Zάγκρεμπ σώζονται τοιχογραφίες βυζαντινής τεχνοτροπίας του 13ου αι., ενώ ο ναός του Αγίου Μάρκου είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες του 14ου αι. Ζωγραφικά έργα υστερογοτθικού καλλιτέχνη βρίσκονται στον ναό της Mάτσε που κατασκευάστηκε το 1468, ενώ ζωγραφικά έργα του 15ου και του 16ου αι. βρίσκονται στον ναό της Mπέλετς στην Πρόζορ, στη Zαγέζντα και στην Oτσούρα. Εξίσου πλούσια είναι και η ομάδα των ζωγραφικών έργων της Ίστριας.Η γλυπτική δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Υπήρξε μια βαθμιαία μετάβαση από τον γοτθικό ρυθμό στο μπαρόκ, καθώς η Αναγέννηση, με εξαίρεση τη Δαλματία, δεν άφησε σπουδαία μνημεία στην K.

Ο πύργος της Φουέρσα στην Αβάνα.

Το Mirogoj avade, ένα από τα ωραιότερα κοιμητήρια-πάρκα της Ευρώπης.

Το κάστρο Τρακόσκαν, που χτίστηκε τον 16ο αι. και ανακαινίστηκε τον 19ο αι., αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο της Κροατίας (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας

Εξώφυλλο του βιβλίου της πρώτης κροατικής γραμματικής του ιερωμένου Μπάρτολ Κάσιτς, η οποία ολοκληρώθηκε το 1604 (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Στις αρχές του 1995 ο Τούτζμαν απείλησε με απαγόρευση ανανέωσης της θητείας των Κυανόκρανων του ΟΗΕ στην Κράινα, υποστηρίζοντας ότι η παρουσία τους ενίσχυε τους Σέρβους (φωτ. ΑΠΕ)

Το 2000 ο Στίπε Μέσιτς ανέλαβε πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κροατίας (φωτ. ΑΠΕ).

Ιστορική φωτογραφία του Νοεμβρίου του 1995 από την υπογραφή της συμφωνίας για την ειρήνευση στη Βοσνία, γνωστή ως «συμφωνία ειρήνης του Ντέιτον». Διακρίνονται (από αριστερά) ο πρόεδρος της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ο πρόεδρος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης Αλία Ιζετμπέκοβιτς, ο πρόεδρος της Κροατίας Φράνιο Τούτζμαν και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Γουόρεν Κρίστοφερ (φωτ. ΑΠΕ).

Η κροατική βουλή αποφασίζει για την ανεξαρτησία της χώρας (22 Δεκεμβρίου 1990).

Ο Φράνιο Τούτζμαν διετέλεσε πρόεδρος της Κροατίας από το 1990 έως το 2000 (φωτ. ΑΠΕ).

Μερική άποψη της πόλης Σαντιάγκο ντε Κούβα (φωτ. Πρεσβεία Κούβας).

Χαρτονόμισμα των 100 κροατικών κούνα, που εκδόθηκε το 2002.

Το άγαλμα του βασιλιά Τομισλάβου, μπροστά στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Ζάγκρεμπ.

Το Ντουμπρόβνικ, στις ακτές της Αδριατικής (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Η πόλη Ραμπ, στο ομώνυμο νησί της Κροατίας, χαρακτηρίζεται από ρομανικά κτίρια, ήπιο κλίμα και οργιώδη βλάστηση (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Γενική άποψη της παραλιακής πόλης Ρόβινι της Κροατίας, της οποίας ο αρχαιότερος πυρήνας βρίσκεται σε μία μικρή χερσόνησο στην Αδριατική (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Το Σπλιτ, μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Κροατίας (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Το 26,8% του εδάφους της Κροατίας καλύπτεται από καλλιεργήσιμες εκτάσεις (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Mεταξύ των παραλίων και της ηπειρωτικής Κροατίας παρουσιάζονται κλιματολογικές διαφορές· έτσι στην παραθαλάσσια ζώνη και στα νησιά το κλίμα είναι μεσογειακό με ήπιους, υγρούς χειμώνες και ηλιόλουστα, ζεστά και ξηρά καλοκαίρια (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Τοπίο στην περιοχή των λιμνών Πλίτβιτσε, που έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενος εθνικός δρυμός (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Άποψη της ορεινής περιοχής Γκόρσκι Κοτάρ (Ρισνιάκ) (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).

Φωτογραφία της δαλματικής ακτής στην Κροατία, από δορυφόρο της NAΣA, τον Ιανουάριο του 1997 (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov).

Επίσημη ονομασία:

Δημοκρατία της Κροατίας

Έκταση: 56.542 τ. χλμ.

Πληθυσμός:

4.535.054 (2001)

Πρωτεύουσα: Ζάγκρεμπ

(691.724 κάτ. το 2001)

II

(Αστρον.). Αστεροειδής που επισημάνθηκε στις 3 Μαρτίου 1906. Το φαινόμενο μέγεθός του στη μέση αντίθεσή του είναι περίπου 12,7 και σε απόσταση μίας αστρονομικής μονάδας από τη Γη και από τον Ήλιο 9,14. Διεθνώς ονομάζεται Croatia 589.